INFORMATYKA: 1.3 Operacje systemowe.

T: Systemowe operacje i szczotka.

O systemach, programach i plikach.

Cele lekcji

Uczeń:

definiuje pojęcia: program komputerowy, system operacyjny, licencja, plik, katalog/folder, folder nadrzędny, folder podrzędny, struktura folderów, właściwa nazwa pliku, rozszerzenie pliku
wymienia nazwy popularnych systemów operacyjnych oraz programów użytkowych
wyjaśnia pojęcia: program komputerowy, system operacyjny
rozróżnia elementy wchodzące w skład nazwy pliku
rozpoznaje popularne typy plików na podstawie rozszerzeń

Notatka

Program komputerowy - zestaw poleceń, które ma wykonać komputer.

System operacyjny - grupa programów, które będą realizować wszystkie wykonywane przez komputer zadania, np. wymianę informacji, zapisywanie plików, wyświetlanie obrazów.

źródło: Pixabay

Najczęściej spotykanym (również w naszej szkole) jest system Windows stworzony przez firmę Microsoft. Jego pierwsza wersja jak pamiętasz z poprzedniej lekcji (Windows 1.0) pojawiła się na rynku w 1985 roku. Od tamtej pory powstało wiele innych coraz nowszych wersji np. Windows XP, Windows Vista, Windows7, Windows 8.1, Windows 10, Windows11.
System Windows możesz zainstalować na komputerach różnych marek. Natomiast system macOS jest przeznaczony tylko dla komputerów firmy Apple.
Jest też opcja darmowa. Jest nią rodzina systemów Linux. Można je rozpowszechniać.
Pojawiają się też inne systemy np. Chrome OS stworzony przez Google. Można go instalować na przeznaczony dla danych komputerów.
Gdy pojawiły się smartfony i tablety pojawiły się wraz z nimi systemy operacyjne obsługujące je np. Android, iOS (dla iPhone’ów) , Windows, iPadOS (dla iPadów).

Przydatne programy na komputerze.
Programem jest zarówno edytor tekstu MS Word i przeglądarka np. Mozilla Firefox. Część aplikacji jest odpłatna , część udostępniona za darmo. Możesz zdecydować się na przykład na darmowy zamiennik jakiegoś programu. Zamiast płatnego MS Office możesz skorzystać z darmowego OpenOffice lub LibereOffice z pakietu Apache.

Darmowe programy zwykle mają trochę mniej funkcji niż darmowe odpowiedniki, ale efekt końcowy pracy może być bardzo podobny. Oczywiście jesteś w stanie znaleźć nielegalne oprogramowanie czyli udostępnione za darmo wersje odpłatne umieszczone w internecie bez zgody właściciela. Korzystanie z takiego programu jest nielegalne.
Nim wykupisz licencje na jakiś program, sprawdź wcześniej jak działa. Bardzo często producenci oferują wersje demonstracyjne umożliwiające sprawdzenie funkcji programu.

Rozszerzenia, które należy znać.
Dokument programu MS Word : doc, docx
Dokument programu tekstowego: txt
Dokument programu OpenOffice Writer: odt
Dokument programu MS Exel : xls, xlsx
Dokument programu filmowego: avi
Dokument programu ze znacznikami html: html
Dokument obrazu: jpg, png
Dokument muzyczny: mp3
Program do zainstalowania: exe
Tworząc nazwy plików i folderów nie można używać pewnych znaków. W systemie Windows są to: \, / , :, *, ?, <, >, |.